آلزایمر و فراموشی
آلزایمر و فراموشی جزو بیماری های زوال عصبی محسوب می شود که معمولا با سرعت کم آغاز می شود به تدریج وخیم می شود. نخستین بار در سال 1906 میلادی یک پزشک آلمانی به نام آلویز آلزایمر این بیماری را توصیف کرد و به همین دلیل نام این بیماری آلزایمر (Alzheimer’s disease) گذاشته شد. در این مطلب به علل ایجاد بیماری آلزایمر، عوارض، مکانیسم عمل، راه های پیشگیری و درمان این بیماری خواهیم پرداخت. بنابراین پیشنهاد می کنیم تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
بیماری آلزایمر و فراموشی چیست و چگونه شروع می‌شود؟
آلزایمر یک بیماری مزمن و پیشرونده است که سلول‌های عصبی مغز را به تدریج تخریب می‌کند. این بیماری معمولاً با فراموشی کوتاه‌مدت آغاز می‌شود و با گذشت زمان، علائم شدیدتری مانند اختلال در درک زمان و مکان، کاهش توانایی حل مسائل و تغییرات رفتاری بروز می‌یابد. سرعت پیشرفت آلزایمر در افراد مختلف متفاوت است، اما معمولاً پس از تشخیص، بین ۳ تا ۹ سال طول می‌کشد تا بیماری به مراحل حاد برسد.
دلایل ابتلا به فراموشی و آلزایمر
مهم‌ترین دلایل علمی و ژنتیکی ابتلا به آلزایمر و فراموشی
در بخش های قبلی اشاره شد که آلزایمر و فراموشی یک بیماری پیش رنده است که حافظه را به تدریج و به آرامی به زوال کشانده و رت ادراک را تحت تاثیر قرار می دهد. در واقع آلزایمر با سرعت کم، بخش هایی از مغز که مربوط به کنترل زبان و حافظه می باشد را نابود می کند و سپس بخش های بیشتری را تحت تاثیر قرار داده و درگیر می کند. در نهایت نیز بیماری به قدری شدت می یابد که علائم آن زندگی فرد را مختل می کند.
در رابطه با علت بروز آلزایمر می توان به موارد زیر اشاره کرد :
– بالا رفتن سن
– ژنتیک و سابقه خانوادگی
– ضربه به سر در گذشته
– سبک زندگی
– عوارض بیماری های قلبی و عروقی
بیماری آلزایمر و فراموشی وقتی اتفاق می افتد که پروتئین هایی به نام پلاک به مقدار غیرطبیعی در مغز شکل گرفته و سلول های ارگان ها را تحت تاثیر قرار می دهد. نتیجه تشکیل پلاک ها، مختل کردن عملکرد و فعالیت شیمیایی عادی مغز می باشد که منجر به کاهش معنی دار ناقلین عصبی می گردد که نتیجه این امر، کاهش پیش رونده عملکرد مغز است.
نکته مهم اینکه ؛ علت بیشتر موارد آلزایمر شناخته شده نیست، به جز یک تا پنج درصد موارد که تفاوت های ژنتیکی مشخص شده است.
علائم آلزایمر چیست ؟
همه ما ممکن است تجربه مقطعی فراموشی را داشته باشیم ولی اگر دو مورد ار علائم آلزایمر که در ذیل به آن اشاره خواهیم کرد را داشته باشید، حتما به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه نمایید.
– فراموش کردن اتفاقات و اطلاعات اخیر :
یکی از ساده ترین و شایع ترین علائم آلزایمر، فراموش کردن اتفاقاتی است که جدیدا رخ داده است. بنابراین سردرگمی درخصوص اتفاقاتی که جدیدا رخ داده است، عدم درک صحیح از زمان و مکان و مواردی از این دست، مثال هایی هستند که ممکن است در این شرایط برای بیمار ایجاد شود.
– ناتوانی در تشخیص و انجام کارها :
افراد مبتلا به آلزایمر در تشخیص چهره و ابزار ساده و پیدا کردن وسیله هایی که مقابل چشمانشان نیست، دچار مشکل می شوند. همچنین در استفاده از ابزار ساده و انجام امور ساده مثل مرتب کردن لوازم، ناتوان هستند.
– عدم درک صحیح از زمان و مکان :
افراد مبتلا به آلزایمر و فراموشی، درک درستی از زمان و مکانی که در آن هستند، ندارند. این افراد حتی ممکن است گاهی خود را در صحنه ای از خاطرات گذشته و یا در بین درگذشتگان خود ببینند.
– فراموشی پایدار و پیش زونده :
همانطور که اشاره شدف همه ما ممکن است به صورت مقطعی و بسیار زودگذر دچار فراموشی شویم ولی افراد مبتلا به بیماری آلزایمر و فراموشی با گذشت زمان بهتر نشده و فراموشی آن ها ادامه و شدت می یابد. این تدام در فراموشی تا جایی پیش می رود که فرد مبتلا به آلزایمر نام اعضای خانواده و کارهای روزمره خود را نیز به یاد نمی آورد.
– اشکال در پیدا کردن کلمات مناسب و صحیح :
مبتلایان به آلزایمر و فراموشی در حین صحبت کردم برای پیدا کردن کلمات صحیح و مناسب و حتی کلمات ساده دچار مشکل می شوند. این افراد حتی در نوشتارف گفتار و خواندن متون نیز به طور مکرر دچار اشتباه می شوند.
– کاهش قدرت قضاوت:
افراد مبتلا به آلزایمر در حل مشکلات روزانه نیز با مشکل مواجه می شوند. به عنوان مثال اگر چیزی بشکند، قدرت حل مسئله ای به این کوچکی را نیز ندارند.
– تغییرات خلقی و رفتاری :
یکی دیگر از علائم افراد مبتلا به آلزایمر و فراموشی، تغییرات خلقی مثل لج بازی، آشفتگی، عدم اعتماد نسبت به دیگران، گوشه گیری و افسردگی است که به مرور زمان نیز این علائم تشدید می شوند.
– بی قراری :
بی قراری و بی تابی یکی دیگر از علائم بیماری آلزایمر می باشد که در صورت پیشرفت بیماری، این علامت با پرخاشگری و یا اضطراب بدون علت همراه خواهد بود.
– اشکال در تکلم :
در بیماری آلزایمر معمولا اتفاقی برای بخش بلند مدت حافظه رخ نمی دهد و همانطور که بالاتر اشاره شد، حافظه کوتاه مدت دچار مشکل می شود و فرد مبتلا اتفاقات اخیر را فراموش می کند. مثلا ممکن است فرد مبتلا به آلزایمر حتی در همان لحظه صحبت کردن نیز حرف های طرف مقابل را فراموش کند و یا سوال هایی که از او پرسیده می شود را مکررا تکرار کند.
چه کسانی بیشتر در معرض خطر ابتلا به آلزایمر هستند؟
در این بخش می خواهیم افرادی را که بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به بیماری آلزایمر و فراموشی هستند را مورد بررسی قرار دهیم. در این خصوص لازم به ذکر است که طبق آمار و مطالعات صورت گرفته، احتمال ابتلا به آلزایمر در زنان بیشتر از مردان است. ضمنا احتمال ابتلا در سالمندان بیشتر از سایرین می باشد. این بیماری معمولا در افراد بالای 65 سال رخ می دهد.
چنانچه آلزایمر و فراموشی در افراد زیر 40 سال بروز یابد، آلزایمر زودرس نامیده می شود. وزاثت نیز در ابتلا به این بیماری نقش بسزایی دارد. خطر بروز آلزایمر و فراموشی در کسانی که یکی از اقوام درجه یک آن ها به آلزایمر مبتلا شده اند، بیش از سایرین است. علاوه بر این، دانشمندان ژن ها و جهش های ژنی را کشف کرده اند که در بروز و یا به تاخیر انداختن این بیماری موثر هستند. یکی دیگر از عوامل خطر ابتلا به آلزایمر، سبک زندگی و سلامت قلب افراد است. نتیجه تحقیقات پژوهشگران نشان می دهد که عواملی که در بروز بیماری های قلبی موثر هستند در بروز آلزایمر و فراموشی نیز نقش دارند.
بنابراین نتیجه می گیریم، چاقی، دیابت نوع دو ، چربی خون، فشار خون بالا و کم تحرکی احتمال ابتلا به آلزایمر و فراموشی را به شدت افزایش می دهد. داشتن مشارکت اجتماعی و یادگیری مداوم، احتمال ابتلا به آلزایمر را کاهش می دهد و در مقابل تحصیلات پایین و کم کاری در امر یادگیری، احتمال ابتلا به این بیماری مزمن را افزایش می دهد. علاوه بر موارد مذکور، خواب نامنظم و ضربه به سر نیز از عوامل خطر ابتلا به آلزایمر محسوب می شوند.
تحقیقات انجام گرفته حاکی از آن است که اختلال خواب احتمال ابتلا را افزایش می دهد و از طرفی سابقه ضربه شدید به سر ( در حدی که فرد به مدت طولانی با کاهش سطح هوشیاری مواجه شده باشد) احتمال ابتلا به آلزایمر را بیشتر می کند. مورد دیگری که درباره عوامل خطر آلزایمر از آن یاد می شود، سندروم داون است، چرا که تغییرات ژنتیکی که منجر به سندروم داون گردیده است، می تواند باعث تجمع غیر طبیعی پروتئین در اطراف سلول های مغزی در طول زمان شوند.
عکس بیماری آلزایمر
تفاوت آلزایمر و فراموشی طبیعی چیست؟
همه ما گاهی فراموش می‌کنیم کلیدهایمان را کجا گذاشته‌ایم یا نام کسی را به خاطر نمی‌آوریم. این نوع فراموشی طبیعی است و معمولاً با کمی تمرکز یا مرور اطلاعات، مشکل حل می‌شود. اما آلزایمر فراتر از یک فراموشی ساده است. در مراحل اولیه این بیماری، فرد ممکن است مکالمات اخیر را فراموش کند، نام افراد نزدیک را به خاطر نیاورد یا در انجام کارهای روزمره دچار مشکل شود. در حالی که فراموشی طبیعی ناشی از خستگی، استرس یا افزایش سن است و تأثیری بر توانایی زندگی فرد ندارد، آلزایمر به تدریج عملکرد مغز را مختل کرده و زندگی فرد را دچار چالش‌های جدی می‌کند.
راه‌های تشخیص زودهنگام آلزایمر
تشخیص زودهنگام آلزایمر می‌تواند روند بیماری را کندتر کند و کیفیت زندگی بیمار را بهبود بخشد. اولین نشانه‌ها شامل فراموشی مداوم، سردرگمی در مکان‌های آشنا، مشکل در انجام کارهای ساده و تغییرات ناگهانی در رفتار و خلق‌وخو است. پزشکان برای تشخیص از تست‌های شناختی، اسکن مغزی (مانند MRI و PET) و بررسی سطح پروتئین‌های خاص در مایع مغزی-نخاعی استفاده می‌کنند. اگر متوجه مشکلات مداوم در حافظه یا تفکر شدید، مراجعه به پزشک متخصص مغز و اعصاب می‌تواند به تشخیص زودهنگام و کنترل بهتر بیماری کمک کند.
بهترین روش‌های پیشگیری از آلزایمر
با اینکه ژنتیک در بروز آلزایمر نقش دارد، اما سبک زندگی سالم می‌تواند خطر ابتلا را کاهش دهد. فعالیت ذهنی مانند حل جدول، یادگیری زبان جدید و مطالعه، عملکرد مغز را تقویت می‌کند. ورزش منظم باعث افزایش جریان خون در مغز شده و از تحلیل رفتن سلول‌های عصبی جلوگیری می‌کند. همچنین خواب کافی و مدیریت استرس از جمله عوامل کلیدی در حفظ سلامت مغز هستند. ارتباطات اجتماعی قوی نیز نقش مهمی در کاهش خطر آلزایمر دارند، زیرا تعامل با دیگران مغز را فعال نگه می‌دارد و از زوال شناختی جلوگیری می‌کند.
تغذیه مناسب برای کاهش خطر آلزایمر
برای درمان فراموشی چه بخوریم
تغذیه سالم یکی از مؤثرترین راه‌ها برای محافظت از مغز در برابر آلزایمر است. قدم اول در پیشگیری از این بیماری نوشیدن آب سالم به مقدار کافی است. بعد از آن رژیم غذایی مدیترانه‌ای که سرشار از میوه‌ها، سبزیجات، ماهی، مغزها و روغن زیتون است، به دلیل داشتن آنتی‌اکسیدان‌ها و چربی‌های مفید، به تقویت عملکرد مغز کمک می‌کند. اسیدهای چرب امگا-۳ موجود در ماهی سالمون و گردو، التهاب مغزی را کاهش داده و از آسیب‌های عصبی جلوگیری می‌کنند. همچنین مصرف قند و چربی‌های اشباع باید کاهش یابد، زیرا این مواد با افزایش التهاب و استرس اکسیداتیو در مغز، خطر زوال عقل را افزایش می‌دهند.
آیا آلزایمر درمان دارد؟ جدیدترین روش‌های کنترل بیماری
در حال حاضر، درمان قطعی برای آلزایمر وجود ندارد، اما تحقیقات جدید امیدهای تازه‌ای ایجاد کرده‌اند. برخی داروهای جدید مانند Lecanemab و Donanemab قادرند روند تجمع پروتئین‌های مخرب در مغز را کندتر کنند. روش‌های نوین مانند تحریک مغزی عمیق (DBS) و درمان‌های ژنتیکی نیز در حال بررسی هستند. علاوه بر درمان‌های دارویی، تغییر سبک زندگی، رژیم غذایی سالم و ورزش می‌توانند روند پیشرفت بیماری را کندتر کرده و کیفیت زندگی بیماران را بهبود ببخشند. پژوهشگران همچنان در تلاش‌اند تا راهکارهای مؤثرتری برای کنترل و حتی درمان این بیماری پیدا کنند.
افرادی که آلزایمر می گیرند چقدر زنده می ماند؟
طول عمر افراد مبتلا به آلزایمر به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله سن، سلامت کلی، و مرحله بیماری در زمان تشخیص. به طور کلی، میانگین طول عمر پس از تشخیص آلزایمر بین 3 تا 11 سال است، اما برخی از افراد ممکن است بیشتر یا کمتر از این مدت زندگی کنند.
علت فراموشی در جوانی
فراموشی در جوانی می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد، از جمله استرس، اضطراب، افسردگی، کمبود خواب، تغذیه نامناسب، و برخی از داروها. در برخی موارد، فراموشی می‌تواند نشانه ای از یک مشکل پزشکی جدی تر باشد، بنابراین اگر فراموشی شما مکرر یا شدید است، مهم است که به پزشک مراجعه کنید.
تشخیص آلزایمر و فراموشی
بررسی درست چند مرحله می تواند ما را در تشخیص علائم اولیه آلزایمر و فراموشی کمک نماید.
در مرحله اول تقریبا علامتی وجود ندارد اما ممکن است بر اساس سابقه خانوادگی بتوان مواردی را تشخیص داد.
در مرحله دوم، علائم فراموشی آلزایمر به تدریج خود را نشان می دهد.
در مرحله سوم، اختلالات جسمی و روانی خفیف مثل کاهش تمرکز و ضعف حافظه بروز می کند که ممکن است توسط افراد نزدیک فرد بیمار قابل مشاهده باشد.
آلزایمر در مرحله چهارم تشخیص داده می شود که هنوز در این مرحله نیز علائم خفیف هستند. از دست دادن حافظه و عدم توانایی در تمرکز کردن در کارهای روزانه بیشتر به چشم می آید.
تشخیص آلزایمر در مرحله پنجم توسط نزدیکان و عزیزان مشهود می باشد و این افراد می توانند در این مرحله به فرد مبتلا به آلزایمر جهت اقدام برای درمان یاری برسانند.
در مرحله ششم فرد مبتلا به آلزایمر و فراموشی ممکن است برای پوشیدن لباس و غذا خوردن به کمک نیاز پیدا کند.
مرحله هفتم نیز پیشرفته ترین و در واقع شدیدترین مرحله آلزایمر می باشد. در این مرحله علائم به شدت پیشرفت کرده و فرد توانایی خود را برای انجام هر کاری از دست می دهد. در این مرحله افراد مبتلا به آلزایمر و فراموشی، نیازمند مراقبت 24 ساعته می باشند و از نظر توانایی و نیاز به مراقبت همچون یک نوزاد هستند.
انجام یکسری آزمایش نیز برای تشخیص بیماری آلزایمر لازم است. این آزمایشات که جهت تشخیص به موقع آلزایمر استفاده می شوند، عبارتنداز :
– آزمایشات ذهنی : در آزمایشات ذهنی، پزشک حافظه کوتاه مدت و بلند مدت فرد را مورد سنجش قرار می دهد و جهت گیری فرد را نسبت به زمان و مکان می سنجد. از جمله سوالاتی که در این مرحله از فرد پرسیده می شود، عبارتنداز :
اسم شما چیست؟
امروز چه روزی است؟
در حال حاضر، چه کسی رئیس جمهور است ؟
و سوالاتی از این قبلی
– آزمایشات جسمی : پزشک پس از آزمایشات ذهنی به سراغ آزمایشات جسمی می رود. در این مرحله مواردی مثل فشار خون، دمای بدن، ضربان قلب سنجیده می شود. البته ممکن است پزشک انجام آزمایش خون و یا ادرار را نیز توصیه نماید.
– آزمایشات عصبی : پس از انجام آزمایشات جسمی، نوبت به انجام آزمایشات عصبی می رسد. آزمایشات عصبی در واقع برای رد سایر تشخیص های احتمالی مثل سکته مغزی و یا مشکلات عفونی انجام می شود. برای این کار، رفلکس عضلات و گفتار فرد مورد آزمایش قرار می گیرد.
– تصویربرداری : پس از طی سه مرحله بالا، پزشک جهت اطمینان از تصویربرداری کمک می گیرد. مثلا از MRI برای بررسی وجود ساختار غیر طبیعی یا خونریزی در مغز، از اسکن توموگرافی کامپیوتری برای بررسی ویژگی های غیر طبیعی مغز و از اسکن توموگرافی انتشار پوزیترون برای تشخیص پلاک هایی در مغز استفاده می کند.
درمان آلزایمر و فراموشی
متاسفانه در حال حاضر راه قطعی برای درمان آلزایمر وجود ندارد ولی برای کاهش سرعت پیشرفت این بیماری و همچنین بهبود علائم و عوارض ناشی از بیماری آلزایمر، پزشک برخی درمان های دارویی و یا رفتاری را توصیه می کند. در بخش دارو درمانی، پزشک از دو داروی دونپزیل و ریواستیگمین استفاده می کند که به این ترتیب به حفظ سطح بالای استیل کولین مغز کمک نماید.
لازم به ذکر است که استیل کولین نوعی انتقال دهنده عصبی است که به تقویت حافظه کمک می کند. همانطور که در بخش های قبلی اشاره شد، بیمار ممکن است به افسردگی نیز مبتلا گردد، از این رو پزشک ممکن است از داروهای ضد اضطراب و روان پریشی نیز استفاده نماید. علاوه بر دارو درمانی، تغییر سبک زندگی و داشتن زندگی سالم، می تواند روند پیشرفت این بیماری را تقلیل دهد. در این روش پزشک استراحت و خواب کافی و مصرف ویتامین E را تجویز می نماید.
بهترین روش پیشگیری از ابتلا به آلزایمر و فراموشی
آلزایمر و مشکلات حافظه از جمله بیماری‌هایی هستند که با افزایش سن، بسیاری از افراد را تهدید می‌کنند. تحقیقات نشان داده‌اند که عوامل متعددی مانند استرس اکسیداتیو، التهاب مغزی و تجمع سموم در بدن می‌توانند نقش مهمی در ابتلا به این بیماری داشته باشند. یکی از مهم‌ترین راه‌های پیشگیری، مصرف آب سالم و سرشار از آنتی‌اکسیدان است، زیرا آنتی‌اکسیدان‌ها از آسیب‌های سلولی جلوگیری کرده و عملکرد مغز را تقویت می‌کنند. آب غنی از هیدروژن و آنتی‌اکسیدان، که قدرت خنثی‌سازی رادیکال‌های آزاد را دارد، می‌تواند به کاهش التهاب مغزی و افزایش اکسیژن‌رسانی به سلول‌های عصبی کمک کند. همین ویژگی باعث شده که در سال‌های اخیر، نقش آب سالم در بهبود عملکرد شناختی و کاهش خطر آلزایمر بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
دستگاه تصفیه آب آلتیمت آکواویتا با فناوری منحصر‌به‌فرد خود، آب را نه‌تنها از تمامی آلاینده‌های خطرناک، فلزات سنگین و ترکیبات شیمیایی مضر پاک‌سازی می‌کند، بلکه با ویژگی‌های الکترولایت، آنتی‌اکسیدان و ریزخوشه‌ای خود، آبی سرشار از انرژی و حیات‌بخش تولید می‌کند. این آب با خاصیت هیدروژن مولکولی فعال، یکی از قوی‌ترین ترکیبات برای مقابله با استرس اکسیداتیو است که نقش کلیدی در کاهش التهابات مغزی و جلوگیری از آسیب سلولی دارد. نوشیدن روزانه این آب می‌تواند به بهبود عملکرد مغز، تقویت حافظه و کاهش خطر آلزایمر کمک کند. ترکیب این فناوری پیشرفته با یک سبک زندگی سالم، می‌تواند گامی مؤثر در حفظ سلامت ذهن و حافظه در طول زندگی باشد.
