سرطان پروستات و راه های پیشگیری از آن
سرطان بیماری ای که با گذر زمان انسان های بیشتری را درگیر خود کرده است. اما با وجود ترسی که همگی ما از این بیماری هولناک داریم، پیشرفت های قابل توجهی هم در زمینه پیشگیری و درمان سرطان صورت گرفته است. در این مقاله یکی از شایعترین انواع سرطان در مردان را بررسی خواهیم کرد و با علل این بیماری ها، راه های پیشگیری و درمان آنها بیشتر آشنا خواهیم شد.
سرطان پروستات
سرطان پروستات پس از سرطان ریه با 43000 مرگ ثبت شده در سال 2022 در آمریکا جایگاه دوم در لیست شایع ترین و کشنده ترین سرطان ها در میان مردان را دارد. اما نا امید نشوید زیرا در بازه 5 ساله گذشته افرادی که درمان موفق سرطان پروستات داشتند 99% است. اما اگر سرطان پروستات دیر تشخیص داده شود و در بقیه بدن هم پخش شود امکان درمان به 31% کاهش می یابد. پس حیاتی است که با علائم سرطان پروستات آشنا شوید و در صورت مشاهده هر کدام از آن ها به پزشک مراجعه کنید و آزمایشات مربوطه را انجام دهید.
پروستات و نقش آن در بدن
پروستات غده ای کوچک ولی مهم در سیستم تولید مثل مردان است که در قسمت پایینی شکم مردان و دور مثانه قرار گرفته است. تنظیم کننده پروستات (چه سالم و چه درگیر با سرطان) در مردان هورمون تستسترون است و اگر بخواهیم به مهمترین وظیفه پروستات در مردان هم اشاره کنیم، این وظیفه تغذیه و محافظت از اسپرم ها می باشد.
سرطان پروستات در میان مردان ایرانی نیز دومین سرطان شایع است و نرخ مرگ و میر آن هم نزدیک به 50% می باشد ولی 60% از افرادی که به سرطان پروستات مبتلا می شوند بالای 65 سال سن دارند و 99% آنها نیز بالای 50 سال هستند.
انواع سرطان پروستات
این تقسیم بندی بر اساس سلول هایی که اول از همه درگیر شده اند انجام می شود و یا سرعت رشد بیماری که به دو دسته تهاجمی و غیر تهاجمی تقسیم می شوند. سرطان های غیر تهاجمی یا رشدی ندارند و یا در طول زمان رشد کمی را تجربه می کنند، اما سرطان های تهاجمی با رشد سریع خود مناطق و اندام های دیگر بدن مانند استخوان ها را نیز درگیر می کنند. طبق تحقیقاتی که در دانشگاه کمبریج انگلستان بر روی 250 نفر انجام شد، تا کنون 5 نوع اصلی و متفاوت از سرطان پروستات شناسایی شده است که هر کدام هم راه های درمان متفاوتی دارند.
علائم سرطان پروستات
سرطان پروستات علائم سریعی از خود بروز نمی دهد و در بعضی موارد حتی زمانی که سرطان پیشرفته هم شده باشد باز هم بیمار علائم خاصی را تجربه نمی کند اما به طور کلی علائم سرطان پروستات شامل:
- نیاز به ادرار مکرر
- نیاز به ادرار در طول شب
- نیاز به ادرار اورژانسی
- مشکلاتی در شروع ادرار و یا کاهش قدرت جریان ادرار
- دیده شدن خون در ادرار
- دیده شدن خود در مایع منی
- بروز اختلالاتی ناگهانی در نعوظ
- کاهش وزن سریع و بی دلیل
- احساس درد و یا علائمی غیر طبیعی در آلت تناسلی
- و عواملی دیگر همچون پشت درد، درد در ناحیه لگن و کمر درد
عواملی که خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش می دهند:
هنوز تحقیقات در باره علت اصلی ابتلا به سرطان پروستات ادامه دارد اما برخی از عواملی که در میان بیمارانی که به سرطان پروستات مبتلا بوده اند مشترک بوده شامل:
- سن بیماران: تقریباً کمتر از 1% افراد زیر 50 سال به سرطان پروستات مبتلا می شوند و 99% این افراد حداقل 50 سال سن دارند.
- نژاد بیماران: طی تحقیقاتی در امریکا، پزشکان متوجه شدند که افراد سیاه پوست بیشتر از سایر نژادها به سرطان پروستات مبتلا می شوند و درصد زنده ماندن سیاه پوستان نیز نصف سفید پوستان است.
- عوامل ژنتیکی: سرطان پروستات در بعضی خانواده ها بیشتر از سایرین اتفاق می افتد و این یعنی ممکن است سابقه خانوادگی و ژنتیکی بیماران نیز در احتمال ابتلا به سرطان پروستات سهیم باشد. مثلاً اگر فردی پدرش سرطان پروستات داشته باشد، احتمال اینکه فرزند نیز به سرطان پروستات دچار شود 2 برابر افزایش می یابد.
- سایر عوامل: برخی اتفاقات دیگر نیز احتمال ابتلا به سرطان پروستات را افزایش میدهد، مانند رژیم غذایی و نامناسب، اضافه وزن، مصرف دخانیات، همواره در معرض مواد شیمیایی بودن، وازکتومی و … .
پیشگیری از سرطان پروستات
در بالا لیست عواملی که احتمال بروز سرطان پروستات را افزایش می دهند بررسی کردیم و مطمئناً با رعایت این موارد احتمال ابتلا به سرطان کاهش می یابد.
نکته دیگری که در کاهش ابتلا به سرطان پروستات بسیار موثر است، استفاده از آب آکواویتاست. طی تحقیقاتی که بر روی آب آکواویتا انجام شد، محققان دریافتند که مصرف آب آکواویتا %50 احتمال بروز سرطان پروستات در آقایان را کاهش میدهد!
مراحل مختلف سرطان پروستات
سرطان پروستات با توجه به برخی فاکتورها به 4 مرحله تقسیم می شود که مرحله 4 پیشرفته ترین حالت است. این دسته بندی با توجه به فاکتور های زیر انجام می شود.
- وسعت و اندازه تومور
- درگیر شدن یا نشدن غدد لنفاوی
- گسترش یافتن و یا نیافتن سرطان به سایر اندام های بدن
- سطح PSA (آنتی ژن اختصاصی پروستات) بیمار هنگام تشخیص سرطان
- نمره گلیسون بیمار که با بیوپسی مشخص می شود
درمان سرطان پروستات
درمان سرطان پروستات با توجه به سطح بیماری، تهاجمی و یا غیر تهاجمی بودن سرطان و نوع سرطان متفاوت است و پزشک پس از انجام آزمایشات مربوطه بهترین راه را به بیمار پیشنهاد میدهد. برخی از درمان های سرطان پروستات به شکل زیر است:
اگر سرطان پروستات غیر تهاجمی باشد:
در این موارد پزشک متخصص معمولاً انتظار مراقبه را به بیمار خود پیشنهاد میدهد، یعنی درمانی سریع صورت گرفته نمی شود ولی بیمار مرتب به پزشک خود برای انجام معاینات و آزمایشات مراجعه دارد. در این حال هر 6 ماه آزمایشاتی برای بررسی سطح PSA انجام می شود و معمولاً برای بررسی دقیقتر هم در 1 تا 3 سال پس از تشخیص سرطان پروستات بیوپسی صورت می گیرد.
اگر سرطان پروستات تهاجمی باشد:
برای درمان سرطانروستات تهاجمی پزشکان با توجه به نوع سرطان و پیشرفت آن درمان های مختلفی را به بیمار پیشنهاد می دهند، به طور کلی درمان ها به شکل زیر است:
- عمل جراحی: برای رفع کامل سرطان و جلوگیری از پیشرفت آن در بعضی موارد پزشکان برداشتن پروستات را به بیمار پیشنهاد می دهند. در این عمل با حذف پروستات و قسمتی از مجاری ادراری بیمار، و در مواردی که کمی پیشرفته تر باشد احتمال برداشتن گره های لنفاوی قسمت لگن نیز وجود دارد، این جراحی شانس از بین بردن کامل سرطان وجود دارد.
- رادیوتراپی: در رادیوتراپی با کمک گرفتن از اشعه X قوی اقدام به کشتن سلول های سرطانی می شود و یا حداقل می توان رشد این سلول ها را متوقف کرد. هدایت اشعه به سمت تومور سرطانی باعث از بین رفتن سلول های سرطانی در آن منطقه می شود. اگر قبل از جراحی رادیوتراپی به بیمار پیشنهاد شود، هدف کم کردن حجم تومور است و اگر بعد از جراحی پزشک دستور رادیوتراپی دهد، هدف از بین بردن سلول های باقی مانده سرطانی در بدن بیمار است تا سرطان دوباره برگشت نداشته باشد. در بعضی موارد برای کمک به کم کردن علائم سرطان مانند خون ریزی و درد و جلوگیری از انسداد مجاری ادراری نیز استفاده می شود.
- درمان های تسکینی: هدف از این درمان ها کاهش علائم سرطان در بیمار است تا فرد بتواند تجربه زندگی بهتری را با درد کمتر داشته باشد. از درمان های تسکینی برای هر مرحله از درمان سرطان ممکن است استفاده شود.
- شیمی درمانی: شیمی درمانی تقریباً فرایندی مشابه رادیوتراپی دارد و با کمک دارو ها سعی می شود تا یا رشد سلول های سرطانی متوقف شوند و یا کلاً آن ها را از بین ببرند. شیمی درمانی هم مانند رادیوتراپی هم قبل از عمل برای کوچکتر کردن تومور و هم بعد از آن برای از بین بردن باقی مانده سلول های سرطانی استفاده می شود.
- برخی روش های دیگر: در درمان سرطان پروستات گاهاً پزشکان از روش های دیگیری نیز استفاده می کنند، مانند سرما درمانی، هورمون تراپی، ایمنوتراپی و رادیوسرجری.
اگر بخواهیم درمان را بر اساس مراحل بیماری تقسیم بندی کنیم، میتوان به طور کلی موارد زیر را در نظر گرفت:
مرحله 1 بیماری، با ریسک بسیار کم و عاری از مشکلات سلامتی خطرناک دیگر. درمان: نظارت دائمی پزشک، استفاده از تابش و تشعشع و یا برداشتن پروستات
مرحله 2 بیماری، با ریسک متوسط و وجود برخی مشکلات سلامتی جدی دیگر. درمان: نظارت دائمی پزشک، استفاده از تابش و تشعشع، هورمون درمانی و یا برداشتن پروستات و گره های لنفاوی لگن
مرحله 3 بیماری، با ریسک بالا و وجود سایر مشکلات سلامتی دیگر. درمان: استفاده از تابش و تشعشع و برداشتن پروستات و گره های لنفاوی لگن
مرحله 4 بیماری، با ریسک بسیار بالا و درگیر شدن غدد لنفاوی و استخوان ها. درمان: استفاده از تابش و تشعشع، هورمون تراپی، جراحی، استفاده از دارو های مختلف، شیمی درمانی، ایمنوتراپی
سخن آخر
اگر بالای 40 سال سن دارید هر 2 سال یک بار برای انجام آزمایشات پروستات به پزشک مربوطه مراجعه کنید و در صورت بروز هر گونه از علائم بالا نیز سریعاً برای چکاپ اقدام کنید، چرا که اگر سرطان پروستات در مراحل اولیه شناسایی شوند، شانس بسیار زیادی برای بهبود دارید و با گذر زمان و پیشرفت بیماری روند درمانی نیز سخت تر میشود.
از راه های پیشگیری سرطان پروستات بهره ببرید و با لایف استایلی سالم و استفاده از آب آکواویتا، احتمال ابتلا به این بیماری را بسیار کاهش دهید.