تاثیرات مصرف آب آکواویتا در مبارزه با آرتروز و پوکی استخوان
نتایج ثبت شده در کتابخانه ملی دارویی امریکا در خصوص مصرف آب دارای هیدروژن مولکولی فعال و تاثیرات آن در مبارزه با آرتروز و پوکی استخوان نشان می دهد که نوشیدن این آب باعث کمک به بیماران می شود.
بنابراین با مصرف آب دارای هیدروژن مولکولی فعال و همچنین آنتی اکسیدان سرشار آکواویتا می توان در مبارزه با آرتروز و پوکی استخوان کمک گرفت.
آرتروز و پوکی استخوان 2 بیماری شایع استخوانی و مفصلی
آرتروز و پوکی استخوان دو بیماری شایع استخوانی و مفصلی است که آمار ابتلای ایرانیان به این دو بیماری روز به روز رو به افزایش و بسیار نگران کننده است. رئیس مرکز تحقیقات روماتولوژی کشور در آستانه روز جهانی آرتروز اظهار کرده که طبق مطالعات صورت گرفته در افراد بالای 15 سال در سطح شهر تهران، حدود 15 درصد مردم دچار آرتروز به ویژه آرتروز زانو بوده و از این بیماری رنج می برند.
طبق همان مطالعات مشخص شده که شیوع آرتروز در خانم ها حدودا 16.5 درصد و در آقایان حدود 14 درصد است که این آمار در سنین بالاتر افزایش نیز می یابد. در خصوص آمار پوکی استخوان نیز لازم به ذکر است که متاسفانه افزایش قیمت لبنیات باعث افزایش شیوع این بیماری گردیده است. طبق اظهارات رئیس پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران، شیوع پوکی استخوان در جمعیت بالای 60 سال کشور به بیش از 42 درصد رسیده است.
نکته قابل تامل این است که به دلیل عدم دسترسی کافی به دستگاه های تشخیصی این بیماری، تشخیص برای حدود 68 درصد افرادی که در معرض خطر هستند، انجام نمی شود. با توجه به افزایش آمار این دو بیماری، بر آن شدیم تا در این مقاله به علل ایجاد، تشخیص، درمان و … این دو بیماری شایع در ایران بپردازیم بنابراین پیشنهاد می کنیم تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
تعریف آرتروز و پوکی استخوان
قبل از پرداختن به عوامل ایجاد پوکی استخوان و آرتروز، راه تشخیص این دو بیماری، روش درمان و غیره بهتر است ابتدا تعریفی از این دو بیماری را خدمت شما عزیزان ارائه دهیم.
استخوان یک بافت زنده محسوب می شود که از دو لایه ساخته شده است. لایه اول (لایه داخلی) که ضخیم است و از شبکه های محکمی ساخته شده که از نظر ظاهری آن را لانه زنبوری کرده است و لایه دوم (لایه خارجی) که به صورت لایه پوشاننده روی استخوان قرار دارد. لایه دوم (لایه خارجی) وظیفه خون رسانی و عصب رسانی را برعهده دارد.
وقتی فضای ما بین شبکه ها در لایه داخلی (لایه اول) به دلیل افزایش تخریب بافت استخوان و جایگزین نشدن آن به طور کامل بزرگ شوند، به آن پوکی استخوان گفته می شود. پوکی استخوان یا Osteoporosis بنا به تعریف انجمن ملی بهداشت، در واقع یک اختلال اسکلتی می باشد که اغلب در دوران کهنسالی بروز پیدا می کند. مهمترین و بارزترین ویژگی این بیماری، کاهش استحکام استخوان است که به این ترتیب فرد مبتلا در معرض خطر شکستگی استخوان قرار می گیرد.
آرتروز یا Osteoarthritis یک نوع بیماری مفصلی است که در ابتدا باعث درگیری غضروف مفصل می شود. غضروف در واقع یک بافت لغزنده است که انتهای استخوان ها را در یک مفصل می پوشاند. آرتزوز باعث تجزیه غضروف می شود و در نهایت باعث می شود استخوان های مفصل به هم ساییده شوند. این بیماری یک بیماری مفصلی مزمن و پیش رونده است که با پنج مرحله از صفر تا چهار است. در مرحله صفر مفصل کاملا طبیعی است و مرحله چهارم بیانگر آرتروز شدید است. البته لازم به ذکر است که بیماری تمامی افراد مبتلا به آرتروز تا مرحله چهارم پیشرفت نمی کند.
علت ایجاد بیماری آرتروز
درمان آرتروز به میزان زیادی به علت ایجاد آن بستگی دارد. بنابراین شناسایی انواع آرتروز اهمیت بسیار زیادی دارد که در ادامه به معرفی انواع بیماری آرتروز و دلیل ایجاد هر یک از آن ها خواهیم پرداخت :
• آرتروز کودکان یا آرتریت ایدیوپاتیک:
آرتروز اغلب به عنوان یک بیماری مختص افراد کهنسال شناخته و معرفی می شود ولی چندین هزار کودک مبتلا به آرترین ایدیوپاتیک یا آرتروز کودکان هستند. بیماری آرتروز در کودکان از التهاب مفصل ناشی که ناشی از فعالیت بیش از حد سیستم ایمنی است، منشا می گیرد.
• استئوآرتریت:
استئوآرتریت شایع ترین نوع از بیماری آرتروز می باشد. این نوع از بیماری آرتروز (استئوآرتریت) زمانی ایجاد می شود که غضروف محافظتی انتهای استخوان ها در طول زمان تحلیل روند. استئوآرتریت بیشتر مفصل زانوها، دست ها، لگن و ستون فقرات را درگیر می کند.
• روماتیسم مفصلی:
آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی) یک بیماری التهابی مزمن است که در طولانی مدت می تواند بتعث تحلیل و حتی تخریب مفاصل گردد. روماتیسم مفصلی یک بیماری خود ایمنی می باشد که در آن سیستم ایمنی بدن فرد اشتباها به سلول های بدن مخصوصا به سلول های سینوویوم حمله می کند. روماتیسم مفصلی یا همان آرتریت روماتوئید ممکن است در هر سنی بروز کند ولی اغلب بین 40 تا 60 سالگی مشاهده می شود. ضمنا لازم به ذکر است که شیوع این نوع از آرتروز در زنان 3 برابر مردان است.
• آرتروز عفونی:
وقتی التهاب مفصل به دنبال عفونت ایجاد شود، به آن آرتریت عفونی می گویند. باکتری هایی مثل باکتری استرپتوکک، باکتری استافیلوکک یا قارچ ها از مهم ترین عوامل عفونت هستند که می توانند بروز چنین التهاب هایی را در مفاصل به دنبال داشته باشند. ضمنا لازم به ذکر است که آرتروز عفونی یا چرکی بیشتر در مفاصل بزرگی مثل مفصل ران و مفاصلی که در دست و زانو قرار دارند را درگیر می کند.
چاقی، افزایش سن، دیابت، فعالیت های فیزیکی که باعث فشار به مفاصل می شوند مثل فوتبال بازی کردن، رقص، قالی بافی و بیماری هایی مثل آلکاپتونوری، سندروم مارفان از عوامل افزایش ذهنده ابتلا به آرتروز هستند.
علت پوکی استخوان چیست ؟
پوکی استخوان در بین زنان یائسه شایع تر است و علت آن کاهش هورمون استروژن در بدن زنان در دوران یائسگی می باشد. علاوه بر کاهش هورمون استروژن، کمبود برخی مواد معدنی از جمله کلسیم، ویتامین دی و پروتئین و همچنین مصرف دخانیات نیز از عوامل ایجاد پوکی استخوان هستند.
وقتی مواد معدنی در بدن کاهش یابد، بدن این کمبود را از طریق بافت های استخوانی جبران می کند و این امر در مدت زمان طولانی باعث فقر استخوان ها از انواع مواد معدنی مخصوصا کلسیم در نتجیه باعث بروز پوکی استخوان می شود. علاوه بر موارد مذکور، بیماری هایی همچون پرکاری تیروئید، آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی)، دیابت، کوشینگ، کم کاری غدد جنسی و مصرف برخی داروهای شیمیایی مثل کورتن، هپارین، فنیتوئین، فورزماید و لوویروکسین در مدت زمان طولانی باعث پوکی استخوان می گردد.
نه تنها موارد مذکور بلکه عوامل وراثتی، کمبود وزن بیش از ده درصد نسبت به وزن دوران جوانی یا bmi کمتر از 19، کم تحرکی، اعتیاد به الکل و مصرف بیش از حد کافئین نیز از عوامل موثر در پوکی استخوان محسوب می شوند. البته پژوهش های اخیر نشان می دهد که ارتباط خیلی زیادی بین مصرف کافئین و پوکی استخوان وجود ندارد.
پوکی استخوان به طور ثانویه در کسانی که اختلالات هورمونی و متابولیسمی مثل بیماری های کلیه و کبد، پرکاری تیروئید، اختلالات رشد، دیابت و … دارند مشاهده می شود. بی اشتهایی عصبی، افرادی که به علت بیماری، عضو پیوندی دریافت کرده اند و برخی از انواع سرطان ها نیز منجر به پوکی استخوان می شوند.
پس به طور خلاصه می توان گفت که عوامل زمینه ساز پوکی استخوان عبارتنداز :
افزایش سن
یائسگی
وراثت
لاغری مفرط
بیماری های هورمونی و متابولیکی
مصرف بیش از 3 ماه از داروهای حاوی کورتون
نژاد (سفید پوستان)
استفاده طولانی مدت از داروی هپارین
اختلالات تغذیه ای
سقوط (افتادن) مکرر
مصرف سیگار و الکل
بی تحرکی به مدت طولانی
استفاده طولانی مدت از داروهای ضد تشنج
دریافت کم کلسیم از طریق مواد غذایی
مصرف بیش از حد قهوه
و …
علائم پوکی استخوان چیست؟
- پوکی استخوان به عنوان بیماری خاموش شناخته می شود چرا که شعیف شذن استخوان ها علائم واضح و روشنی ندارند از نخستین علائم واضح پوکی استخوان می توان به شکستگی درناک اشاره کرد که با کوچک ترین ضربه در مچ دست، ستون فقرات یا استخوان ران اتفاق می افتد. البته لازم به توضیح است که علت هر شکستگی صرفا پوکی استخوان نیست ولی چنانچه یکی از عوامل زیر را مشاهده کردید باید زنگ خطر پوکی استخوان را احساس کنید.
- 1. چنانچه قد شما نسبت به گذشته کوتاه تر شده است، زنگ خطر پوکی استخوان به صد درآمده است.
- 2. چنانچه احساس می کنید ستون فقرات شما قوز دار شده است، احتمال بروز پوکی استخوان وجود دارد.
- 3. چنانچه با ضربه خفیف یا یک سقوط ساده دچار شکستگی شده اید به فکر پوکی استخوان باشید چرا که با این اتفاقات، وجود پوکی استخوان محتمل است.
علائم آرتروز چیست ؟
درد مفاصل، کاهش انعطاف پذیری مفاصل و محدودیت حرکت، تورم و التهاب مفاصل، نشت مفصل و صدای ترق و تروق یا صدای ساییده شدن از علائم بروز آرتروز است. درد ممکن است در ابتدا خفیف باشد ولی به مرور می تواند به قدری شدت یابد که زندگی و خواب شخص را مختل نماید.
زمانی که مفاصل انگشتان دست درگیر این بیماری می شود ما با علائمی همچون تورم استخوان روبرو خواهیم بود که در مفاصل انتهایی انگشتان، گره های هبردن و در مفاصل میانی، گره های بوشار نامیده می شوند.
تشخیص آرتروز چگونه انجام می شود؟
تشخیص بیماری آرتروز معمولا به صورت بالینی است. بررسی های تشخیصی ممکن است به صورت بررسی آزمایشگاهی و رادیوگرافی باشد. در واقع بعد از تشخیص اولیه به صورت بالینی، استفاده از اشعه ایکس می تواند وجود بیماری را تایید نماید.
علائمی که در اشعه ایکس مشاهده می شود، عبارتنداز :
• تشکیل کیست
• تنگی فضای بین مفصلی
• افزایش حجم استخوان در اطراف مفاصل
ضمنا در تصویربرداری به روش MRI هر دو بافت سخت و نرم قابل مشاهده می باشد که این روش تشخیص بیماری را آسان تر می کند.
تشخیص پوکی استخوان چگونه انجام می شود؟
اگر برای تشخیص آرتروز به پزشک مراجعه فرمایید، در ابتدا پزشک از شما می خواهد که تاریخچه پزشکی خود را به دقت شرح دهید تا بتواند از روی سابقه و علائمی که ذکر می کنید تشخیص دهد که شما به پوکی استخوان دچار شده اید یا احیانا در خطر دچار شدن به پوکی استخوان هستید.
به این منظر سوالاتی درباره سبک زندگی و عارضه هایی که ممکن است داشته باشید، مطرح خواهد کرد. ضمنا پزشک در بررسی تاریخچه پزشکی شما به سابقه پوکی استخوان در خانواده شما نیز خواهد پرداخت. علاوه بر موارد مذکور، از آزمایش خون جهت سنجش مقدار کلسیم، ویتامین دی، فسفر، تستسترون و عملکرد کلیه ها و غده تیروئید شما نیز استفاده می شود.
آزمایشی به نام آزمایش تراکم مواد معدنی یا تست سنجش تراکم استخوان نیز وجود دارد که ممکن است پزشک با توجه به تشخیص و صلاح‌دید خود انجام آن را به شما پیشنهاد دهد. در این آزمایش، تراکم استخوان های نقاط مختلف بدن اندازه گیری می شود.
تست سنجش تراکم استخوان می تواند قبل از بروز شکستگی، پوکی استخوان را تشخیص دهد و با انجام مجدد این تست در فواصل زمانی منظم می توان از میزان تاثیر درمان مطلع شد و میزان از دست رفتن استخوان را هم مشخص کرد.
روش های پیشگیری از پوکی استخوان و آرتروز
یکی از بهترین روش های پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان، داشتن سبک زندگی و تغذیه سالم است. یک رژیم غذایی سرشار از کلسیم و ویتامین دی می تواند نقش موثری در پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان داشته باشد. همانطور که در قسمت های قبلی اشاره شد، مصرف الکل، استعمال دخانیات و عدم تحرک از دلایل ابتلا به پوکی استخوان هستند. بنابراین با ورزش کردن، عدم استعمال دخانیات همچون سیگار و قلیان وعدم مصرف الکل می توان از ابتلا به پوکی استخوان پیشگیری کرد. مصرف آب سالم مانند آب آکواویتا نیز در پیشگیری از ابتلا به آرتروز و پوکی استخوان کمک می کند.
ورزش و انجام فعالیت های فیزیکی در دوران کودکی و نوجوانی اثر مثبتی در افزایش تراکم استخوانی دارد. علاوه بر ورزش کردن، کوه نوردی، استفاده از پله و تدند راه رفتن نیز تاثیر بسزایی در افزایش تراکم استخوان و حتی ترمیم و بازسازی بافت استخوانی دارد.
از آن جا که پس از چهل سالگی احتمال ابتلا به آرتروز مخصوصا آرتروز زانو وجود دارد، می بایست به فکر پیشگیری از ایجاد آن باشیم. حال سوال این است که آیا می توان از ابتلا به آرتروز جلوگیری کرد؟
• برای پیشگیری از آرتروز به ویژه آرتروز زانو از نشستن به حالت چهار زانو بپرهیزید، چرا که در این حالت زانو فشار بیشتری را متحمل می شود.
• کمتر از پله استفاده کنید و حتی المقدور طبقات را با آسانسور طی کنید.
• استفاده از توالت ایرانی را متوقف کنید و از توالت فرنگی استفاده کنید. چرا که توالت ایرانی نیز فشار زیادی را به زانو وارد می کند.
• سعی کنید با تغذیه مناسب و ورزش کردن، مانع افزایش وزن خود شوید. به گفته پژوهشگران و متخصصان، هنگام راه رفتن 3 تا 6 برابر وزن بدن، نیرو به زانو اعمال می وشد. به عبارتی داشتن 10 کیلو اضافه وزن، باعث افزایش 30 تا 60 کیلویی نیرو هنگام راه رفتن بر روی زانو می شود. بنابراین با کاهش وزن و داشتن وزن ایده آل، فشار از روی مفاصل شما برداشته خواهد شد.
• از انجام برخی حرکات بدنسازی مثل اسکات و پرس پا با وزنه های سنگین بپرهیزید.
• هنگام نشسیتن روی صندلی زانوها را جمع نکنید هنگام نشستن روی مبل و صندلی پا می بایست حالت صاف (حدودا زاویه 70 درجه) داشته باشد.
• سعی کنید با انجام حرکات ورزشی عضلات اطراف زانو به ویژه عضله چهار سر ران را تقویت کنید.
• از انجام فعالیت هایی که نیاز به حرکات تکراری پشت سرهم دارند نیز بپرهیزید.
• قند خون بالا خطر ابتلا به آرتروز را افزایش می دهد و باعث افزایش سرعت سفت شدن مفاصل می گردد. ضمن اینکه بیماری دیابت با تحریک التهاب روند تحلیل غضروف ها را نیز سرعت می بخشد. پس اگر مبتلا به بیماری دیابت هستید، به طور مرتب قند خون خود را چک کنید.
درمان پوکی استخوان و آرتروز
یکی از سوالات متداول مردم درخصوص امکان درمان پوکی استخوان است. لازم به توضیح است که درمان زود هنگام پوکی استخوان از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. در واقع هر چه بیمار زودتر اقدام کند قطعا نتیجه بهتری کسب خواهد کرد.
روش درمان پوکی استخوان :
• هورمون درمانی
• دارو درمانی
• ورزش و حرکات اصلاحی
• مغناطیس درمانی
• رژیم غذایی
در رابطه با روش هورمون درمانی لازم به ذکر است، چنانچه بلافاصله پس از شروع یائسگی در زنان هورمون استروژن تجویز شود، می تواند به حفظ تراکم استخوان کمک نماید.در مردان نیز پوکی استخوان با کاهش تدریجی سطح هورمون تستسترون آغاز می شود که این اتفاق با بالا رفتن سن رخ می دهد. بنابراین تستسترون درمانی نیز می تواند به حفظ یا افزایش تراکم استخوانی در آقایان کمک کند.
داروهایی که برای افراد مبتلا به پوکی استخوان تجویز می شود، بیس فسفات ها هستند. داروهایی مثل :
زولدرونیک اسید (رکلاست)
ایباندرونات (بونیوا)
رزیدرونات (آکتونل، آتلویا)
آلندرونات (فوزاماکس)
علاوه بر داروهای مذکور ممکن است پزشک تری پاراتید (فورتئو) که دارویی مشابه هورمون پاراتیروئید و محرک رشد استخوان است، تجویز کند. دنوسوماب (پرولیا) نیز داروی دیگری است که باعث افزایش تراکم استخوان و کاهش احتمال بروز انواع شکستگی ها می گردد.
و اما روش های درمان آرتروز
در ابتدا لازم به ذکر است که هدف از درمان آرتروز، کنترل و تسکین درد، بهبود کیفیت زندگی و بهبود قوای عضلانی است. روش های درمانی موثر برای آرتروز عبارتند از :
– فیزیوتراپی به منظور کمک به تقویت قوای عضلانی
– مصرف دارو جهت تسکین درد که معمولا از مسکن ها و داروهای ضد التهابی و غیر استروئیدی مثل ژلوفن و ناپروکسن استفاده می شود. تزریق استروئید هم زمانی تجویز می شود که مصرف داروهای مذکور تغییری در بهبود علائم ایجاد نکند. تزریق تحت بی حسی موضعی و مستقیما در ناحیه درگیر انجام می شود. ضمنا لازم به ذکر است که اثرات این تزریق کوتاه مدت بوده و معمولا هر 3 تا 6 ماه می بایست مجددا تزریق انجام شود.
– جراحی
– تغییر سبک زندگی با ورزش و تغییر رژیم غذایی