دکتر امیرحسان شانی متخصص پزشکی ارتومولکولی از آمریکا
عوامل متعددی از جمله تغذیه و سبک زندگی، مشکلات روحی و روانی و استرس‌ها، پیشرفت تکنولوژی و دیگر مسائل موجب افزایش میزان رادیکال‌های آزاد در بدن ما میشوند.
افزایش میزان این رادیکال‌های آزاد موجب بروز بیماری‌هایی نظیر مشکلات قلبی و عروقی، بیماری‌های روحی روانی و بسیاری بیماری‌های دیگر می‌شود. همچنین طبق تحقیقات روز دنیا موضوع سرطان و ارتباط آن با رادیکال‌های آزاد به اثبات رسیده است.
آنتی اکسیدان چیست؟
آنتی اکسیدان‌ها موادی هستند که با از بین بردن رادیکال‌های آزاد بدن از فرآیند اکسیداتیو پیشگیری می‌کنند که این عمل موجب ارتقا سلامت بدن و جلوگیری از بروز برخی آسیب‌ها میباشد. اما برای این که درک بهتری از آنتی اکسیدان‌ها و تاثیرات آنها داشته باشید لازم است تا ابتدا با برخی موارد دیگر نیز همچون رادیکال‌های آزاد و اثرات مخرب آنها، فواید آنتی اکسیدان‌ها، مواد حامل آنتی اکسیدان، فایتو کمیکال‌ها، پیری زودرس و راه‌های جلوگیری از آن و … آشنا شوید.
رادیکال‌های آزاد و اثرات مخرب آنها
از میان واکنش‌های بی‌شماری که در بدن ما رخ می‌دهند، برخی از این واکنش‌های سلولی منجر به آزاد شدن نوعی مولکول‌های ناپایدار در بدن میشوند که به این مولکول‌ها رادیکال‌های آزاد میگویند. اگر بخواهیم تا کمی علمی‌تر این موضوع را بررسی کنیم میتوان گفت:
اتم‌ها به وسیله الکترون‌هایی که در پوسته به دور اتم می‌چرخند محاصره شده‌اند و بدیهی است که هر پوسته نیاز دارد تا با تعدادی از این الکترون‌ها فضای خالی خود را پر کند. با تکمیل ظرفیت هر پوسته الکترون‌ها به پر کردن پوسته بعدی می‌پردازند ولی اگر اتمی در این میان لایه بیرونی خود را کامل پر نکرده باشد، با پیوستن به اتمی دیگر تلاش میکند تا پوسته بیرونی خود را پر کند و به پایداری رسد که ما این مولکول‌ها را رادیکال آزاد می‌نامیم زیرا پیوسته در تلاش برای پر کردن لایه بیرونی خود هستند و همین دلیل خیلی سریع با مواد دیگر واکنش می‌دهند تا به پایداری برسند.
رادیکال‌های آزاد بدن را تخریب کرده و باعث پیری زودرس و بروز بیماری‌های مختلف میشوند! اما چگونه؟
طبق تحقیقات این روند رشد رادیکال‌های آزاد با افزایش سن بیشتر شده زیرا بدن ما توانایی کمتری برای مقابله با رادیکال‌های آزاد دارد که در نهایت باعث افزایش تخریب سلول‌ها می‌شود و روند پیری تسریع پیدا میکند. اما پیری و چروکیدگی پوست و یا سفید شدن و ریزش موها تنها اثرات مخرب این رادیکال‌های آزاد در بدن نیستند.
– انسداد شریان‌ها و بروز بیماری‌های قلبی و عروقی
– آلزایمر و زوال عقل و سایر بیماری‌های سیستم عصبی مرکزی
– سرطان، آرتریت روماتوئید و سایر بیماری‌های خود ایمنی و التهابی
– دیابت نوع 1 و 2
– و حتی فعال کردن برخی بیماری‌های ژنتیکی مانند پارکینسون و … .
عواملی که موجب تسریع بخشیدن به روند تولید این رادیکال‌های آزاد میشوند شامل:
درمورد افزایش سن و تاثیرات آن بر افزایش این رادیکال‌ها صحبت کردیم اما خب راهی برای جلوگیری از آن وجود ندارد، پس نیاز است تا از راه‌های دیگر مانند سبک زندگی سالم و استفاده از موادی که آنتی اکسیدان زیادی دارند به کنترل این رادیکال‌های آزاد بپردازیم.
– از غذاهای سرخ کردنی و فست فودها تا حد امکان استفاده نکنید
– از سیگار، الکل و سایر دخانیات استفاده نکنید
– تا حد امکان خود را در معرض مواد شیمیایی مانند آفت‌کش‌ها یا آلاینده‌های موجود در هواهای آلوده قرار ندهید
– از آب‌های غنی شده با آنتی اکسیدان مانند آب تولید شده توسط دستگاه آب آلتیمیت آکواویتا استفاده کنید
– از داروها و مکمل‌های غذایی برای تامین آنتی اکسیدان بدنتان خارج از دستورات پزشک استفاده نکنید
– در هر وعده غذایی خود میوه و یا سبزیجات را قرار دهید
– چای سبز، قهوه و شکلات دارک هم میتوانند منبع خوبی برای دریافت آنتی اکسیدان ها باشند
– از موادی که حاوی آنتی اکسیدان هستند استفاده کنید مانند مواد حاوی ویتامین سی (کیوی، فلفل دلمه، کلم بروکلی، گوجه فرنگی، شلیل و…)، ویتامین ای (اسفناج، حبوبات، بادام، فندق و…)، روی و سلنیوم (غذای دریایی، لبنیات، گوشت قرمز و…) اما بهترین منبع برای دریافت این آنتی اکسیدان‌ها، میوه‌هایی هستند که به رنگ قرمز تیره هستند (مانند توت فرنگی، گیلاس، و بِری‌ها همچون بلوبری، رَز بری و…).
نکته دیگر قابل توجه این است که حتی ورزش‌های سنگین هم باعث افزایش تولید این رادیکال‌های آزاد در بدن میشوند برای همین چنانچه ورزش‌های سنگین انجام می‌دهید حتماً با پزشک خود در این رابطه مشورت کنید.
مکمل ها و قرص های حاوی آنتی اکسیدان
مکمل‌هایی هم برای تامین این آنتی اکسیدان مورد نیاز بدن وجود دارد اما حتما اگر تصمیم به استفاده از آنها گرفتید با پزشک خود مشورت کنید و این را هم در نظر داشته باشید که آنتی اکسیدان‌هایی که از منابع غیر طبیعی تهیه میشوند کیفیت آنتی اکسیدان‌های طبیعی را ندارند. اما اگر تصمیم به استفاده از این مکمل ها دارید، خواندن موارد زیر میتوانند به شما درک بهتری ببخشند.
– مصرف روزانه آنتی اکسیدان ها برای سلامت شما ضروریست و شکی هم در این موضوع وجود ندارد، اما به یاد داشته باشید که مصرف زیاد آنتی اکسیدان ها هم میتوانند برای شما مضر باشند. مصرف زیاد آنتی اکسیدان ها بجای کاهش باعث افزایش روند اکسیداتیو میشوند که به این پدیده پارادوکس اکسیداتیو میگویند.
– بعضی تحقیقات نشان داده است که حتی افزایش زیاد آنتی اکسیدان ها میتوانند احتمال مرگ شما را نیز بالاتر ببرند، که به همین دلیل اکثر پزشکان با داروها و مکمل های قوی آنتی اکسیدان مخالف هستند که البته هنوز هم جای تحقیقات بیشتر در این زمینه خالیست اما خوب است که در مصرف این مکمل ها احتیاط کنید و حتما با پزشک مربوطه مشورت کنید.
– از مواد غذایی حاوی آنتی اکسیدان و یا آب آکواویتا بجای مصرف مکمل استفاده کنید زیرا تحقیقات نشان میدهد که مصرف آنتی اکسیدان طبیعی بسیار موثر تر از مصرف مکمل هاست و میتوان از اثرات مخرب افزایش آنتی اکسیدان در بدن هم جلوگیری کرد.
حال که درک کلی تری از رادیکال های آزاد و آنتی اکسیدان ها پیدا کردید به بررسی برخی موارد که به شما کمک میکند تا آنتی اکسیدان مورد نیاز بدنتان را با روش های ساده بتوانید بهتر تامین کنید آشنا میشویم.
تاثیر پخت بر آنتی اکسیدان موجود در مواد غذایی
پخت برخی مواد غذایی می توانند هم باعث افزایش و هم کاهش میزان آنتی اکسیدان موجود در آن ماده غذایی شود. Lycopene نام آنتی اکسیدان موجود در گوجه فرنگی است که رنگ قرمز گوجه فرنگی هم بخاطر وجود همین ماده است. زمانی که گوجه فرنگی را حرارت می دهیم، Lycopene موجودش به نحوی تغییر میکند که جذب مواد مفید آن برای بدن ما راحت تر می شود.
اما برخی مواد غذایی مانند کدو یا نخود فرنگی بخش زیادی از آنتی اکسیدانشان را در فرآیند پخت و پز از دست می‌دهند. پس بد نیست تا یک بار برای همیشه این موارد را بررسی کنید تا هنگام مصرف این مواد غذایی مختلف بدانید تا کدام یک را بپزید و از پختن کدام موارد تا حد امکان خود داری کنید تا بتوانید از نهایت آنتی اکسیدان موجود در این مواد بهره ببرید.
سبزیجات و میوه ها و تاثیرات مفید بینهایت آن ها بر بدن انسان
شاید نمی‌دانستید اما گیاهان هم سیستم ایمنی مخصوص به خود را دارند!
وقتی که گیاه آسیب میبیند، برای مثال برگی از این گیاه می شکند، یک ماده شیمیایی درون گیاه تولید می شود که به آن فایتو کمیکال می گویند. کار اصلی این فایتو کمیکال ها ترمیم این آسیب دیدگی هاست. دقیقاً مانند بدن ما که پس از آسیب دیدگی تلاش می کند تا با فرآیند هایی عارضه موجود را بهبود ببخشد.
این فایتو کمیکال‌ها حاوی آنتی اکسیدان بسیار قوی ای هستند، حالا چطور به این مواد دسترسی پیدا کنیم؟
برای مثال زمانی که شما در حال تهیه سالاد هستید و شروع به برش زدن کاهو یا گوجه فرنگی می کنید، گیاه فکر می کند که دچار صدمه شده و شروع به ترشح این فایتو کمیکال ها میکند که بسیار برای ما انسان‌ها مفید هستند و دارای آنتی اکسیدان قوی ای نیز می‌باشند. برای همین توصیه می‌شود تا اگر قصد تهیه سالاد دارید یا می خواهید از سبزیجات و گیاهان استفاده کنید، تقریباً نیم ساعت قبل از میل کردن این برش‌ها را بزنید تا فایتو کمیکال‌ها ترشح شوند و از اثرات مفید آن بهره ببرید.
Flavonoids, flavones, catechins, polyphenols, and phytoestrogens بخشی از طبقه بندی این فایتو کمیکال ها (موجو در گیاهان) هستند که در بالا به برخی از آنها اشاره کردیم که میتوانند به تامین آنتی اکسیدان مورد نیاز بدن ما کمک کنند.
آب آنتی اکسیدان آکواویتا | جوان سازی و تامین آنتی اکسیدان مورد نیاز بدن
آب غنی شده با آنتی اکسیدان تا 10 سال پیش همانند یک رویا بود! اما با پیشرفت تکنولوژی و ساخت دستگاه آلتیمیت آکواویتا از تقریباً 4 سال پیش این رویا به حقیقت تبدیل شد. آب آکواویتا حاوی میزان زیادی آنتی اکسیدان میباشد که به صورت طبیعی تولید شده و قابل اندازه‌گیری نیز میباشد.
دستگاه‌های جدید امروزه این قابلیت را دارند تا میزان آنتی اکسیدان موجود در آب را اندازه گیری کنند و آب آکواویتا با الکترون های اضافی غنی شده تا این الکترون های اضافی را به این رادیکال های آزاد هدیه کند و آن ها را به پایداری برسانند تا از واکنش این رادیکال های آزاد با سلول های دیگر بدن و از بروز مشکلات جدی جلوگیری کنند.
بنابراین با استفاده از این آب از تمامی مکمل‌ها و داروهای مصنوعی که بعضاً هزینه بسیار زیادی را هم برای تهیه آنها باید بپردازید، بی نیاز می‌شوید. مصرف این آب در کوتاه مدت باعث پایدار سازی رادیکال های آزاد شده تا مولکول ها به وظیفه خود بپردازند و در بلند مدت هم تمامی مشکلاتی که در بالا به آنها اشاره کردیم را عملاً از بین می‌برند.
پیری زودرس و راه های مقابله با آن
امروزه پیری زودرس از دغدغه‌های اصلی تمامی جوامع شده است و شاید شما هم افرادی را دیده باشید که تقریباً 40 سال سن دارند اما زمانی که پوست دست یا صورت این افراد را می‌بینید با خود فکر می‌کنید که این افراد نزدیک به 60 سال سن دارند. تنها راه پیشگیری از پیری زودرس استفاده از آنتی اکسیدان‌هاست به همین خاطر به آنتی اکسیدان‌ها، آنتی ایجینگ (جوان سازی یا برگرداندن سن) نیز گفته می‌شود.
اگر در بخش‌های قبل با ما همراه بوده‌اید حتماً میدانید که ما علاوه بر سن شناسنامه‌ای، سن اورگانی هم داریم. یعنی ممکن است شما 30 سال داشته باشید اما برخی از ارگان‌های بدن شما مثلا کبدتان همانند کبد یک انسان 50 ساله باشد و یا قلبتان همانند قلب یک انسان 20 ساله باشد. بنابراین الزاماً سن ارگان‌های بدن شما با سن درج شده در شناسنامه شما یکی نیست.
به همین دلیل در بحث آنتی اکسیدان و آب آکواویتا که درصد بالایی از آنتی اکسیدان را داراست از اصطلاح آنتی ایجینگ (جوان سازی یا برگرداندن سن) استفاده می‌شود زیرا ارگان‌های بدن شما واقعاً در حال جوان شدن هستند و این صرفاً یک اصطلاح نیست و میتوان با مصرف آنتی اکسیدان‌ها سن ارگان‌هایی از بدن را که بالاتر از سن شناسنامه‌ای شما هستند را به سن واقعی شما رساند و یا حتی جوانتر.
سخن آخر
آنتی اکسیدان برای سلامت ما ضروریست پس سعی کنید تا با عادات غذایی مناسب، نوشیدن آب آکواویتا و همچنین استفاده از سبزیجات و میوه ها در رژیم غذایی خود از پیری زودرس و دیگر مشکلات کمبود آنتی اکسیدان در بدن جلوگیری کنید.
به خاطر داشت باشید دوز بسیار کم مکمل های آنتی اکسیدان تحت نظر پزشک راهیست که تنها اگر قادر به مصرف سبزیجات و مواد حاوی این عنصر جوانی، آب آکواویتا و … نیستید میتواند گزینه مناسبی باشد، زیرا آنتی اکسیدان زیاد هم عوارض مشابه با کمبود آن را دارد.