سرطان روده بزرگ: علائم، علل و راههای درمان سرطان کولورکتال
سرطان روده بزرگ چیست؟
سرطان روده بزرگ، پس از سرطان‌های پوستی، یکی از شایع‌ترین انواع سرطان‌ها در جهان است. در ایالات متحده، حدود ۴ تا ۵ درصد از افراد مبتلا به این نوع سرطان میشوند و در ایران سالانه بیش از 12 هزار نفر به این بیماری مبتلا میشوند. در این مقاله، به بررسی علل، علائم، مراحل پیشرفت، راههای درمان و پیشگیری از سرطان روده بزرگ خواهیم پرداخت.
نقش و عملکرد روده بزرگ در دستگاه گوارش
آشنایی با روده بزرگ
روده بزرگ در انتهای دستگاه گوارش و در اطراف روده کوچ قرار دارد و به نوعی آن را احاطه کرده است قرار دارد و نقش مخزنی برای مواد تخلیه شده از روده کوچک را ایفا می کند. روده بزرگ متشکل از 3 بخش کولون، کورروده و راست روده می باشد. در روده بزرگ آبی که در غذا وجود دارد جذب می شود و موادی که نیاز به دفع دارند به شکل جامد باقی می مانند تا زمان تخلیه آن ها فرا رسد. روده بزرگ با قطری نزدیک به 6 سانتی متر تقریباً دو برابر روده کوچک قطر دارد ولی از نظر طولی با 150 سانتی متر تقریباً 4 برابر کوچک تر از روده کوچک است.
روده بزرگ هم از سایر بخش های لوله گوارشی مستثنا نیست و از طریق تولید مخاط، انتقال مواد را راحت تر می کند. مدفوع در روده بزرگ تشکیل می شود و موادی همچون غذاهای هضم نشده و یا سلول های مخاطی مرده و باکتری ها از اجزای اصلی آن هستند. علاوه بر جذب آب و تولید مدفوع، روده بزرگ وظیفه دیگری نیز بر عهده دارد و آن تولید ویتامین هایی مانند B3,B1 و K می باشد.
اکنون که با روده بزرگ و فعالیت های آن در بدن آشنا شدیم، به سرطان روده بزرگ و موارد مرتبط با آن خواهیم پرداخت.
علل سرطان روده بزرگ
متاسفانه هنوز دلیلی خاص به عنوان علت اصلی سرطان روده بزرگ مشخص نشده و پزشکان معتقدند که دلیل واحد و یکسانی برای به وجود آمدن سرطان روده بزرگ وجود ندارد، بلکه این بیماری به صورت پولیپ های خوش خیم در بدن شکل گرفته و پس از آن به سرطان تبدیل می شود.
از دیگر مواردی که به عنوان موارد مهم در ابتلا به سرطان روده بزرگ وجود دارد می توان به افزایش سن (+45 سال)، مصرف مشروبات الکلی و دخانیات، دیابت، اضافه وزن، مصرف زیاد گوشت قرمز و رژیم غذایی نامناسب، داشتن بیماری های زمینه ای مرتبط مانند التهاب روده و عوامل ژنتیکی اشاره کرد.
مراحل ابتلا به سرطان روده بزرگ
سرطان روده بزرگ 5 مرحله دارد:
در مرحله اول سرطان در داخلی ترین لایه روده وجود دارد.
در مرحله دوم سرطان به لایه های داخلی روده بزرگ سرایت می کند.
در مرحله سوم سرطان گسترش پیدا می کند و دیگر قسمت ها را نیز درگیر می کند.
در مرحله چهارم سرطان به غدد لنفاوی می رسد و آن ها نیز درگیر می شوند.
در مرحله پنجم سایر اندام های بدن به سرطان دچار می شوند و بیماری گسترش زیادی پیدا خواهد کرد.
علائم ابتلا به سرطان روده بزرگ
سرطان روده بزرگ هم مانند برخی بیماری های دیگر میتواند علائم خاصی از وجود خود در بدن نشان ندهد اما در صورت بروز علائم میتوان انتظار موارد زیر را داشت:
– احساس درد و ناراحتی در قسمت پایینی شکم
– مشاهده خون در مدفوع
– تغییر در عادت دفع مانند یبوست و یا اسهال
– باریک شدن مدفوع و با احساس نیاز به تخلیه روده هنگامی که مدفوعی از روده خارج نمی شود
-کم خونی بدن به دلیل کاهش اهن
– کاهش ناگهانی وزن
-حالت تهوع و استفراغ
اما به خاطر داشته باشید که علائم بالا الزاماً نشانه وجود سرطان روده بزرگ نیست. با این حال با تکرار این علائم توصیه می شود تا به پزشک مراجعه کنید و از سلامت خود اطمینان حاصل کنید. همچنین به افراد بالای ۴۰ سال توصیه می شود تا هر ۲ الی ۵ سال جهت کلونوسکوپی به پزشک مراجعه کنند.
سرطان روده چیست و از کجا شروع می‌شود؟
سرطان روده نوعی بیماری است که از رشد غیرطبیعی سلول‌ها در دیواره داخلی روده بزرگ یا راست‌روده (کولون و رکتوم) آغاز می‌شود. این سرطان معمولاً با تشکیل توده‌های کوچک و خوش‌خیم به نام پولیپ شروع می‌شود که با گذشت زمان میتوانند به سلولهای سرطانی تبدیل شوند. عوامل مختلفی نظیر ژنتیک، رژیم غذایی ناسالم و سبک زندگی کم‌تحرک میتوانند در شروع این بیماری نقش داشته باشند.
آزمایشات غربالگری سرطان روده
غربالگری سرطان روده به شناسایی زودهنگام این بیماری کمک می‌کند و میتواند زندگی فرد را نجات دهد. رایج‌ترین روش‌ها شامل کولونوسکوپی، آزمایش خون مخفی در مدفوع (FOBT) و سیگموئیدوسکوپی انعطاف‌پذیر هستند. این آزمایش‌ها برای تشخیص پولیپ‌ها یا نشانه‌های اولیه سرطان استفاده میشوند و معمولاً برای افراد بالای 50 سال یا افرادی با سابقه خانوادگی بیماری توصیه میشوند.
علائم سرطان کولورکتال چیست؟
سرطان کولورکتال ممکن است در مراحل اولیه بدون علامت باشد، اما با پیشرفت بیماری علائم زیر مشاهده میشوند:
- تغییرات در عادات روده‌ای مانند اسهال یا یبوست
- خون در مدفوع یا مدفوع تیره‌رنگ
- درد یا ناراحتی مداوم در ناحیه شکم
- کاهش وزن غیرمنتظره و خستگی مفرط
- احساس دفع ناقص پس از اجابت مزاج
چه زمانی برای تشخیص سرطان به متخصص گوارش مراجعه کنیم؟
در صورت مشاهده علائمی مانند خون در مدفوع، کاهش وزن غیرقابل توضیح، درد شکم مداوم یا تغییرات مداوم در عادات روده‌ای، بهتر است فوراً به یک متخصص گوارش مراجعه کنید. مراجعه به موقع میتواند تشخیص سریع و درمان مؤثر را تضمین کند و از پیشرفت بیماری جلوگیری نماید.
چرا سرطان روده بزرگ روی می‌دهد؟
سرطان روده بزرگ اغلب به دلیل تغییرات ژنتیکی در سلولهای روده ایجاد می‌شود. عوامل خطر شامل رژیم غذایی پرچرب و کم‌فیبر، چاقی، سیگار کشیدن، مصرف بیش از حد الکل و عدم فعالیت فیزیکی هستند. همچنین، افرادی که سابقه خانوادگی سرطان روده یا بیماری‌های التهابی روده مانند کولیت اولسراتیو دارند، بیشتر در معرض این بیماری هستند.
آیا سرطان روده بزرگ کشنده است؟
سرطان روده بزرگ اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شود، قابل درمان است و نرخ بقا بالاست. اما در صورت پیشرفت بیماری و متاستاز (گسترش به سایر اندام‌ها)، احتمال درمان کاهش می‌یابد. با این حال، پیشرفت در روش‌های درمانی مانند جراحی، شیمی‌درمانی و ایمنی‌درمانی کمک کرده است که بسیاری از بیماران طول عمر بیشتری داشته باشند.
طول عمر بیماران سرطان روده بزرگ
طول عمر بیماران به عوامل مختلفی مانند مرحله بیماری در زمان تشخیص، سلامت عمومی بیمار و پاسخ به درمان بستگی دارد. در مراحل اولیه، نرخ بقای 5 ساله بیش از 90 درصد است. اما در مراحل پیشرفته‌تر، این رقم کاهش می‌یابد. مراجعه زودهنگام و پیگیری درمانهای مناسب میتواند شانس زندگی طولانی‌تر را افزایش دهد.
تشخیص سرطان روده بزرگ
آزمایشات مختلفی جهت تشخیص سرطان روده بزرگ وجود دارند که هر کدام نیز مزایا و معایب خاص خود را دارند ولی بهترین و کاملترین راه برای تشخیص انجام کلونوسکوپیست. تنها با کلونوسکوپی میتوان تمام روده را بررسی کرد ولی برخی افراد نیز با نحوه آزمایش مشکلاتی دارند و راه های دیگر را ترجیح میدهند.
برخی راههای دیگر که به کاملی و دقت کلونوسکوپی نیستند اما میتوانند در تشخیص سرطان روده بزرگ کمک کنند، انجام تصویربرداری ها و آزمایشات مختلف مانند، CTscan, MMR, , MSI, MRI, PET هستند.
تست CA19-9 نیز که مربوط به آنتی ژن گروه خونی لوییس می باشد در تشخیص سرطان روده و معده و غیره کمک کننده است. همچنین NRAS, KRAS, BRAF نیز در تشخیص و درمان بیماری به پزشکان کمک می کنند.
درمان سرطان روده بزرگ
برای درمان سرطان روده بزرگ درمانهای متفاوتی با توجه به نوع سرطان و مرحله پیشروی ان به بیماران پیشنهاد می شود.
⁃ داروها: ابتدایی ترین درمان در مراحل اولیه بیماری تجویز داروهایی برای کاهش التهاب و درد بیمار است. این داروها هم میتوانند به شکل قرص باشند و هم تزریق.
⁃ جراحی کلوکتومی: اگر بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود، از راه کلونوسکوپی اقدامی برای برداشتن تومور انجام شده ولی اگر بیماری کمی پیشرفته تر باشد ممکن است قسمتی از روده که درگیر سرطان شده را کاملا حذف کنند.
⁃ شیمی درمانی: تقریبا برای تمامی سرطان ها از شیمی درمانی کمک گرفته می شود و سرطان روده بزرگ هم از این قاعده مستثنا نیست. اگر بیمار وارد مرحله ۳ شده باشد معمولا بین ۳ الی ۶ ماه برایش شیمی درمانی تجویز می شود تا سلولهای سرطانی باقی مانده هم در بدن فرد از بین بروند و بیماری برگشتی نداشته باشد. اگر بیمار وارد مرحله ۴ از سرطان نیز شده باشد با شیمی درمانی علائم بیماری فرد کاهش خواهد یافت و همچنین طول عمر وی نیز افزایش می یابد.
⁃ پرتو درمانی: پرتو درمانی نیز مانند شیمی درمانی جزوی از درمان های رایج برای سرطان است و مخصوصا اگر بیماری به کبد رسیده باشد با درمانی هدایت شده تلاش به کنترل بیماری می شود.
پیشگیری از سرطان روده بزرگ
از اوایل دهه ۸۰ میلادی به بعد میزان ابتلا به سرطان روده بزرگ سالانه کاهشی نزولی داشته، همچنین مرگ و میر های ناشی از این بیماری نیز کمتر شده است و دلیل این امر نیز تغییر سبک زندگی افراد و غربالگری هایی برای تشخیص زودهنگام بیماری در افراد است.
این بیماری دیگر ترس و وحشتی که قبلا با خود به همراه داشت را ندارد و در حال حاضر نیز ۱.۵ میلیون نفر از بازماندگان سرطان روده بزرگ در امریکا وجود دارند.
بهترین عواملی که موجب کاهش خطر ابتلاا به سرطان روده بزرگ در مردان و زنان میشوند عبارتند از:
⁃ رژیم غذایی سالم: استفاده کمتر از فراورده های گوشت قرمز، مواد غذایی پر چرب و نیترات. مصرف روزانه مواد غذایی با فیبر بالا مانند کاهو و سبزیجات دیگر، میوه، غلات و آجیل ها.
⁃ مصرف آب آکواویتا: طبق تحقیقات مصرف روزانه آب آکواویتا باعث کاهش خطر ابتلا به سرطان تا ۴۵٪ در افراد می شود!
⁃ سبک زندگی سالم: سعی در کنترل وزن و داشتن فعالیت بدنی و ورزش به صورت مرتب
تاثیرات مصرف آب آکواویتا در پیشگیری از سرطان روده بزرگ
نتایج ثبت شده در کتابخانه ملی دارویی امریکا در خصوص مصرف آب دارای هیدروژن مولکولی فعال و تاثیرات آن در در پیشگیری از سرطان روده بزرگ نشان می دهد که نوشیدن این آب باعث کمک به بیماران می شود.
بنابراین با مصرف آب دارای هیدروژن مولکولی فعال و همچنین آنتی اکسیدان سرشار آکواویتا می توان در در پیشگیری از سرطان روده بزرگ کمک گرفت.
سخن آخر
سرطان روده بزرگ با کمک سبک زندگی سالم، مصرف آب آکواویتا و فعالیت بدنی تا حد بسیار زیادی قابل پیشگیریست. از آنجا که این بیماری ممکن است در مراحل اولیه از خود علائمی نشان ندهد پیشنهاد می شود تا هر چند سال برای آزمایشی به پزشک مراجعه کنید تا در صورت بروز سرطان در مراحل اولیه بتوان آن را تشخیص داد و کنترل کرد زیرا سرطان با گذر زمان بقیه بدن را نیز درگیر کرده و کنترل و درمان آن بسیار دشوارتر خواهد شد.
