سیستم ایمنی بدن | دکتر شانی متخصص پزشکی ارتومولکولی از آمریکا
سیستم ایمنی بدن، سیستمی بسیار پیچیده است و بدون شک یکی از پر کار ترین سیستم های بدن ماست.
بدن ما هم مانند کشورها باید آمادگی دفاع در برابر عوامل خارجی را داشته باشد ولی بر خلاف کشورها، بدن ما هر روز درگیر این جنگهاست و روزی نیست که سیستم ایمنی بدن بدون فعالیت باشد.
خطوط دفاعی مختلف سیستم ایمنی بدن
1- اولین خط دفاعی بدن، پوست: در کنار پوست ما نقاطی رو در بدن داریم که آسیب پذیر هستند، مثل دهان، بینی، گوش و… و این محدوده ها نیز با مایعات و ترشحاتی که دارند همواره در تلاش برای بیرون نگه داشتن و کشتن میکروب ها و موارد آسیب زننده به بدن هستند.
در بعضی موارد بدن با ترشح مواد سعی در حفظ ایمنی بدن دارد، مثلا اگر جسمی یا ذره ای وارد چشم ما شود، اولین واکنش چشم به آن جسم خارجی اشک است. یا مثلا اسید معده که بخشی از فعالیتش برای از بین بردن میکروب ها و ویروس هاست.
2- دومین خط دفاعی بدن، سیستم ایمنی:
این بخش شامل واکنش های درونی مختلف بدن در مواجهه با باکتری ها و ویروس هاست که متشکل از بخش های مختلفی همچون: گلوبول های سفید خون، واکنش های التهابی، واکنش های دمایی و… است.
– بخش عمده ای از سیستم ایمنی بدن ما متشکل از گلوبول های سفید است، این گلوبول های سفید نقشی اساسی در محافظت از بدن ما در برابر میکروب ها و باکتری ها دارند. گلوبول های سفید در مغز استخوان تولید و مشتق میشوند. یکی از تفاوت های اصلی میان گلوبول های سفید و باقی گلوبول های موجود در خون این است که گلوبول های سفید همگی دارای هسته هستند. گلوبول های سفید مختلفی در بدن وجود دارند مانند گرانولوسیت ها، مونوسیت ها، لنفسیت ها و … .
فاگوسیت ها یک دسته از انواع گلوبول های سفید هستند که با بلعیدن میکروب ها و ویروس ها، آن ها را از بین میبرند. فاگوسیت ها از آنزیم های لیزوزومی خود برای این عمل تجزیه استفاده میکنند.
جالب اینجاست بعدن از بلعیدن باکتری خودشون هم میمیرند و این حالت فقط مخصوص این گلوبول های سفید نیست. خیلی از سلول های سیستم ایمنی بدن ما وقتی به حدی از کارکرد میرسند، خودشون هم میمیرند، چرا که توانشون برای انجام وظایفشون تمام میشه.
مثلاً ماکروفاژها تقریباً 100 باکتری رو میتونین از بین ببرن و بعد از اون خودشون هم میمرند.
بعضی از سلول های سیستم ایمنی بدن ما هم زمانی که توانشون به پایان میرسه خود کشی می کنند.
– بخش بعدی که معمولاً در اثر بریدگی و خراش های سطح پوست و یا وارد شدن ضربه ای به بدن اتفاق میوفتد التهاب و تورم است. علت تورم هم این است که بلافاصله به همه نوتروفیل هایی که داخل خون هستند سیگنال داده میشه و حجم بیشتری از خون میاد در اون منطقه و این عمل برای این انجام میشه که نوتروفیل ها و یا همون سرباز های بیشتری به منطقه بیان و از ورود جسم خارجی به بدن جلوگیری کنند.
با بیشتر کردن قطر دیواره رگ ها (که منجر به افزایش عبور خون میشود) و با عمل دیاپدز که باعث عبور گلوبول های سفید از دیواره رگ ها میشود، سیستم ایمنی بدن در همان نقطه ابتدایی سعی به نابودی عوامل بیگانه همچون میکروب ها میگیرد. برای همین هنگام التهاب بخشی از بدن، شاهد قرمزی و افزایش دما در آن نقطه هستیم.
موجودات زنده مثل باکتری ها زمانی که وارد بدن میشوند از منابع بدن ما استفاده میکنند و به سرعت تقسیم سلولی انجام میدهند. گاهی در عرض چند دقیقه تعدادشون میتونه به هزاران و یا حتی میلیون ها باکتری برسه. بنابراین سرعت عکس العمل نشون دادن بدن به جلوگیری از ورود این عوامل خارجی، خودش نکته ای مهم هست که بسیار هم در سیستم ایمنی بدن ما اهمیت دارد.
– حتما میدانستید که برخی از باکتری ها در دمایی بالاتر از سطح دمای طبیعی بدن امکان فعالیت ندارند و از بین میروند. حالا به بخش بعدی سیستم ایمنی بدن رسیدیم، یعنی بالا رفتن دمای بدن. زمانی که تهاجم عوامل بیگانه مثل باکتری ها به بدن بیشتر میشود، گروه دیگری از گلوبول های سفید به نام لنفوسیت ها وارد کار میشوند تا سیستم ایمنی بدن را به بهترین شکل حفظ کنند.
در این شرایط فرد بیمار معمولاً افزایش دمای بدن یا همان تب را تجربه میکند که بر خلاف باور عمومی که تب داشتن اتفاق بد و خطرناکیست، اتفاقا همین افزایش دمای بدن شانس بسیار بهتری برای حذف عوامل بیگانه را به ارمغان می آورد.
سیستم ایمنی بدن ما 12 بخش مختلف دارد که متشکل از 21 نوع سلول خاص هستند. سیستم ایمنی بدن ما دقیقا مانند ارتشی بسیار مجهز و مدرن، دارای ارتباطات، قدرت تشخیص ویروس ها و باکتری ها، ذخیره سازی اطلاعات (پادتن) و … است. که این 12 بخش با هماهنگی و همکاری کامل خود سیستم ایمنی بدن ما رو میسازند.
حالا با برخی از عواملی که باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن میشوند آشنا شویم:
– بیماری های خونی مختلف مانند کم خونی، سرطان خون و …
– بیماری هایی که تضعیف کننده سیستم ایمنی هستند، مانند ایدز و …
– استفاده بیش از حد از داروهای مختلف
– قند خون بالا و دیابت
– اختلال در عملکرد کلیه ها و بروز عفونت و تجمع سموم در بدن
– بیماری های عضلانی و اسکلتی
– کمبود ویتامین های مختلف در بدن به خصوص ویتامین C
– مصرف مواد قندی بیش از حد معمول
– آلرژی
– استفاده از الکل و دخانیات
– هوای آلوده
حتما شنیده اید که زمانی که هوا آلوده است به افراد مسن و افرادی که بیماری های زمینه ای دارند بسیار توصیه میشود تا بیرون نروند، آیا میدانید چرا؟
زمانی که آلودگی هوا زیاد باشد به این معنیست که اجرام و عوامل خارجی زیادی در هوایی که ما تنفس میکنیم وجود دارند، سیستم ایمنی بدن ما هم مجبور است تا از بدن در برابر این عوامل بیگانه محافظت کند.
وقتی که افراد مسن یا دارای بیماری زمینه ای هوای آلوده را تنفس میکنند، سیستم ایمنی مجبور است تا بخش زیادی از توان خود را صرف محافظت از بدن در برابر این عوامل خارجی موجود در هوای آلوده کند و بخشی از کار خود در مقابله با بیماری های زمینه ای را کمتر کند که این عامل باعث رشد بیشتر این بیماری های زمینه ای در افراد میشود.
در مقاله و ویدیو بعدی بیشتر درباره سیستم ایمنی بدن و نقش استرس در سیستم ایمنی بیشتر صحبت خواهیم کرد.
مطلب خیلی خوبی بود…ممنون